- Admin
- 10 SEPTEMBER 2025
เคยสงสัยไหม ทำไมบางองค์กรไม่มี HR แต่ก็อยู่รอดได้?
เคยสงสัยไหม ทำไมบางองค์กรไม่มี HR แต่ก็อยู่รอดได้? หลายคนคงเคยแปลกใจว่า “องค์กรที่ไม่มี HR เขาทำงานกันยังไง?” เพราะปกติแล้วเวลาเราพูดถึงการทำธุรกิจ ไม่ว่าจะเป็นบริษัทเล็กหรือใหญ่ ก็มักจะนึกถึงแผนก HR หรือฝ่ายทรัพยากรบุคคลที่คอยดูแลเรื่อง คน ซึ่งถือเป็นหัวใจสำคัญขององค์กร แต่ความจริงแล้ว ยังมีธุรกิจจำนวนไม่น้อยที่ดำเนินงานได้โดยไม่มี HR อย่างเป็นทางการ แล้วพวกเขาทำได้อย่างไร? และข้อดีข้อเสียของการไม่มี HR มีอะไรบ้าง?
ในบทความนี้ เราจะพาไปเจาะลึกแบบละเอียด เหมือนคุณได้นั่งคุยกับ HR มืออาชีพ เพื่อให้เข้าใจภาพรวมว่า ทำไมบางองค์กรถึงไม่มี HR แต่ก็ยังอยู่รอดได้ และคุณจะได้มองเห็นว่าจริง ๆ แล้วการมีหรือไม่มี HR ขึ้นอยู่กับปัจจัยอะไรบ้าง
HR คืออะไร? ทำไมถึงสำคัญกับองค์กรส่วนใหญ่
ก่อนจะตอบคำถามว่าทำไมบางองค์กรไม่มี HR แล้วอยู่รอดได้ เราต้องเข้าใจก่อนว่า HR ทำหน้าที่อะไรบ้าง
หน้าที่หลักของ HR ได้แก่
1. การสรรหาและคัดเลือกบุคลากร – หาและเลือกคนที่เหมาะสมกับตำแหน่งงาน
2. การจัดการเงินเดือนและสวัสดิการ – ทำให้พนักงานได้รับค่าตอบแทนที่ถูกต้องและตรงเวลา
3. การบริหารงานบุคคล – จัดการข้อมูลพนักงาน วันลา เวลาทำงาน ประเมินผลงาน
4. การพัฒนาบุคลากร – จัดอบรม เพิ่มทักษะ ให้คนเก่งขึ้นและเติบโตไปกับองค์กร
5. ดูแลด้านกฎหมายแรงงาน – ป้องกันการฟ้องร้องหรือข้อพิพาทที่อาจเกิดขึ้น
ฟังดูแล้ว HR เป็นเสาหลักที่ช่วยให้องค์กรมีระบบ มีมาตรฐาน และลดความเสี่ยงด้าน “คน” แต่ถ้าอย่างนั้น องค์กรที่ไม่มี HR ทำยังไง?
ทำไมบางองค์กรถึงไม่มี HR?
ความจริงแล้ว การไม่มี HR มักจะเกิดขึ้นในธุรกิจ SME ขนาดเล็ก หรือ ธุรกิจครอบครัว ที่ยังไม่ได้มีจำนวนพนักงานเยอะมาก และโครงสร้างงานยังไม่ซับซ้อน ปัจจัยหลัก ๆ ที่ทำให้องค์กรไม่มี HR ได้แก่
1. จำนวนพนักงานน้อย – บริษัทเล็กที่มีพนักงานไม่เกิน 10–20 คน ผู้บริหารหรือเจ้าของมักจะดูแลเองได้
2. เน้นความสัมพันธ์แบบครอบครัว – เจ้าของและพนักงานรู้จักกันดี ใช้ความไว้ใจแทนระบบ
3. ลดต้นทุนค่าใช้จ่าย – การจ้าง HR มืออาชีพต้องใช้เงิน แต่บางธุรกิจเลือกจะเอาทรัพยากรไปลงทุนด้านอื่นแทน
4. ใช้เทคโนโลยีมาทดแทน – ปัจจุบันมีโปรแกรม HR หรือ HRM Software ที่ช่วยทำงานแทน HR ได้
5. ธุรกิจยังอยู่ในช่วงเริ่มต้น – สตาร์ทอัพบางแห่งเริ่มต้นจากทีมเล็ก ๆ จึงยังไม่จำเป็นต้องมี HR เต็มรูปแบบ
ใครเป็นคนทำหน้าที่แทน HR?
แม้จะไม่มี HR อย่างเป็นทางการ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าหน้าที่เหล่านี้หายไปเลย ใครสักคนต้องทำแทน ซึ่งมักจะเป็น...
- เจ้าของธุรกิจ / ผู้ก่อตั้ง – ดูแลการจ้างคน ตัดสินใจเรื่องเงินเดือน และแก้ปัญหาพนักงานเอง
- ฝ่ายบัญชี / การเงิน – ช่วยคำนวณเงินเดือน จัดการภาษี และประกันสังคม
- หัวหน้างานหรือผู้จัดการ – รับผิดชอบเรื่องเวลาทำงาน การประเมินผล และดูแลสวัสดิการเล็ก ๆ น้อย ๆ
- โปรแกรม HR Software – บางบริษัทใช้ระบบดิจิทัลช่วยแทน เช่น ลงเวลาออนไลน์ จ่ายเงินเดือนอัตโนมัติ
ข้อดีของการไม่มี HR
หลายองค์กรที่เลือกไม่มี HR ไม่ได้ทำไปเพราะขาดอะไร แต่เพราะ เขาเห็นข้อดีบางอย่าง เช่น
1. ลดต้นทุนค่าใช้จ่าย – ไม่ต้องจ้าง HR ประจำ ทำให้ประหยัดเงินเดือนและสวัสดิการเพิ่มขึ้น
2. ตัดสินใจเร็ว ไม่ซับซ้อน – เจ้าของตัดสินใจได้ทันที ไม่ต้องผ่านหลายขั้นตอน
3. ความสัมพันธ์ใกล้ชิด – พนักงานรู้สึกว่าเข้าถึงผู้บริหารได้ง่าย เหมือนทำงานกับครอบครัว
4. ยืดหยุ่นสูง – ไม่มีระบบตายตัวมากเกินไป สามารถปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์ได้
ข้อเสียของการไม่มี HR
แต่ทุกสิ่งก็มีสองด้าน การไม่มี HR อาจทำให้เจอปัญหาตามมาได้ เช่น
1. ระบบงานไม่ชัดเจน – ไม่มีคู่มือหรือกระบวนการที่เป็นมาตรฐาน
2. เสี่ยงผิดกฎหมายแรงงาน – เจ้าของอาจไม่รู้รายละเอียดเรื่องกฎหมายแรงงาน ทำให้เกิดปัญหาได้
3. พนักงานขาดโอกาสเติบโต – ไม่มีการวางแผนพัฒนาบุคลากร
4. ภาระตกที่ผู้บริหาร – เจ้าของต้องแบกรับงานด้านคนเพิ่ม ทั้งที่ควรโฟกัสธุรกิจ
5. ขาดความเป็นธรรม – การไม่มีระบบประเมินผลงาน อาจทำให้พนักงานรู้สึกไม่ถูกต้อง
ตัวอย่างธุรกิจที่อยู่ได้โดยไม่มี HR
1. ร้านกาแฟเล็ก ๆ – เจ้าของดูแลพนักงานไม่กี่คน จ่ายเงินเดือนเอง คุยกันตรง ๆ
2. สตาร์ทอัพช่วงเริ่มต้น – มีทีมเล็ก ๆ เน้นพลังสร้างสรรค์และการทำงานแบบเพื่อนร่วมทีม
3. ธุรกิจครอบครัว – ใช้ความไว้ใจและการสื่อสารตรง ๆ มากกว่าระบบ
เมื่อไหร่ที่องค์กรควรเริ่มมี HR?
แม้องค์กรเล็กจะอยู่ได้โดยไม่มี HR แต่ก็มีจุดเปลี่ยนที่ควรพิจารณาเริ่มสร้างฝ่าย HR หรือใช้ระบบ HRM ได้แก่
- เมื่อพนักงานเกิน 30–50 คน
- เริ่มมี กะการทำงาน / OT / ค่าล่วงเวลา ที่ซับซ้อน
- มี อัตราการลาออกสูง จนต้องหาคนใหม่บ่อย ๆ
- เริ่มเจอปัญหาเรื่อง แรงงาน กฎหมาย หรือภาษี
- ต้องการ พัฒนาพนักงาน ให้เติบโต
สรุป: การไม่มี HR ไม่ได้แปลว่าไม่สำคัญ
จริง ๆ แล้วคำตอบคือ บางองค์กรอยู่ได้โดยไม่มี HR เพราะโครงสร้างยังเล็ก พนักงานน้อย ใช้ความไว้ใจและการจัดการแบบไม่เป็นทางการ แต่เมื่อองค์กรเติบโตขึ้น ระบบ HR จะกลายเป็นสิ่งจำเป็น เพราะช่วยลดความเสี่ยง ทำให้ทุกอย่างเป็นมาตรฐาน และช่วยให้ธุรกิจเติบโตอย่างยั่งยืน
ดังนั้น การไม่มี HR ไม่ใช่เรื่องผิด แต่เป็นเพียง “ระยะหนึ่ง” ของการเติบโตทางธุรกิจ และวันหนึ่งเมื่อองค์กรใหญ่ขึ้น ทุกที่ก็ต้องกลับมามีระบบ HR ไม่ว่าจะในรูปแบบคน หรือซอฟต์แวร์ก็ตาม
